عده معدودی از سلمانی‌ها، شاگرد زرگرها و عطارها را می‌توان اولین افرادی دانست که با استفاده از روش‌های گوناگون، مبادرت به کشیدن دندان، گذاشتن روکش، ساختن دندان مصنوعی یا برای تسکین دردها و ورم‌های دهانی آن هم با وسایل بسیار اولیه مبادرت به انجام امور دندانپزشکی می‌کردند.
بعدها مسئله آموزش دندانپزشکی مطرح شد که پیشگامان این حرکت را می‌توان دکتر میلچارسکی، دکتر سیاح و برخی دیگر از دندانپزشکان آن زمان دانست. دندانپزشکی، که شاخه‌ای از طب است، تنها کلاس طب تا سال ۱۲۹۷ خورشیدی در مدرسه دارالفنون بود. در آبان‌ماه آن سال، کلاس طب به مدرسه طب تغییر کرد و درنتیجه این مدرسه دارای اتاق و رئیس جداگانه‌ای گشت که محل آن در حیاط بزرگ دارالفنون قرار داشت.
با گذشت زمان و با جدا شدن مدرسه طب از دارالفنون، چند اتاق در حیاط وزارت معارف به آن اختصاص داده شد. در سال ۱۳۰۰ خورشیدی، که دکتر سیاح تحصیلات خود را در اروپا به پایان رساند، به ایران مراجعت کرد و با افرادی نظیر دکتر میلچارسکی، دکتر اشتومپ و دکتر استپانیان آشنا شد. اکثر آنها پزشکان ویژه دربار بودند. در آن زمان به پیشنهاد دکتر میلچارسکی و دکتر سیاح و تصویب مسوؤلین وقت دستور راه‌اندازی مدرسه دندان‌سازی داده شد. این مدرسه در سال تحصیلی ۱۳۰۹–۱۳۱۰ خورشیدی وابسته به مدرسه عالی طب و مدیریت آن به عهده دکتر میلچارسکی و بعد به دکتر سیاح واگذار شد. در آن زمان، مدرسه دندان‌سازی دو اتاق و یک زیرزمین داشت که امور درمانی، لابراتواری و اداری در آن انجام می‌گرفت.
تجهیزات و برخی از مواد عبارت بودند از چند صندلی با سلفدان‌های حلبی، چهار عدد چرخ پایی دندانپزشکی جهت کلینیک، یک میز چوبی، سه عدد چهارپایه، یک ولکانیزاتور، و گچ ساختمانی که توسط محمدخان -اولین مستخدم مدرسه دندان‌سازی- کوبیده می‌شد و الک می‌گردید. آموزش‌های نظری و عملی در این مقطع توسط دکتر آشوت هاروطونیان و شهریار سلامت انجام می‌شد. پایه دانشگاه به سبک دانشگاه‌های اروپایی در سال ۱۳۱۳ خورشیدی ریخته شد. در مهرماه آن سال، دکتر سیاح رئیس دانشکده، و دکتر محسن لک عهده‌دار تدریس کلینیکی شدند. دوره آن پنج سال بود که چهار سال آن صرف آموزش‌های عملی و نظری می‌گردید و یک سال به تهیه و تدوین پایان‌نامه اختصاص داشت.
دکتر اسماعیل یزدی نیز از پیشکسوتان حرفه دندانپزشکی در ایران است.
امروزه شاهد پیشرفت‌های زیاد در این رشته و تخصصی شدن شاخه‌های این رشته هستیم. به طوری که یک دانشجوی دندانپزشکی باید برای اخذ مدرک دکترای عمومی دندانپزشکی در یک دوره پنج ساله تحت آموزش‌های نظری و عملی قرار گیرد که دو سال ابتداییِ این دوره مربوط به علوم پایه پزشکی میباشد. دانشجویان می‌توانند پس از اخذ مدرک عمومی خود به شرط قبولی در آزمون دستیاری در یکی از شاخه‌های تخصصی این رشته ادامه تحصیل دهند. از شاخه‌های تخصصی این رشته می‌توان: ارتودانتیکس- اندودانتیکس- جراحی فک و صورت- پروتزهای دندانی و… را نام برد.
بسیاری از مادران سوالاتی درباره اقدامات دندانپزشکی در دوران بارداری دارند. اینکه آیا انجام این درمان‌ها می‌تواند خطری برای کودک یا مادر داشته باشد؟ در پاسخ به این نگرانی‌ها باید گفت مراجعه سالانه به دندانپزشک و انجام اقدامات پیشگیرانه در دوران بارداری نه تنها ایمن است، بلکه توصیه هم میشود.
سایت انجمن بارداری امریکا (American Pregnancy Association) در مطلبی به مهم‌ترین نگرانی‌ها و رایج‌ترین پرسش‌های مادران باردار درباره انجام درمان‌های دندانپزشکی پاسخ داده است که آنها را در ادامه می‌خوانید:
- اقدامات پیشگیرانه و جرم‌گیری
افزایش سطح برخی هورمون‌ها در دوران بارداری سبب خونریزی لثه و تورم آن میشود. گیر کردن مواد غذایی بین دندان‌ها، این التهاب را وخیمتر خواهد کرد. بنابراین انجام اقدامات دندانپزشکی در دوران بارداری برای جلوگیری از عفونت‌های دهان مانند بیماری‌های لثه ضروری است. چون عفونت‌های دهانی باعث زایمان زودرس می‌شوند.
- کدام درمان‌های دندانپزشکی
انجام درمان‌های دندانپزشکی مانند ترمیم کردن دندان‌های پوسیده در دوران بارداری اامی است. درمان‌های دندانپزشکی بهتر است در سه ماهه دوم بارداری انجام شود. در سه ماهه سوم به دلیل سنگین بودن مادر، نشستن طولانی مدت دشوار خواهد بود. ایمن‌ترین اقدام این است که تمام کارهای غیر ضروری دندانپزشکی پس از تولد نوزاد انجام شود. با این حال گاهی اوقات دندانپزشک ناچار به انجام اقدامات اورژانس مانند درمان ریشه (عصب کشی) یا کشیدن دندان در این دوران خواهد بود. اقدامات زیبایی مانند سفید کردن دندان‌ها باید تا بعد از تولد نوزاد به تعویق بیفتد. بهتر است اگر درمان مشکل دندانتان ضروری نیست، بعد از اتمام بارداری و تولد نوزاد آن را انجام دهید تا جنین در معرض خطر و آسیبی قرار نگیرد، حتی اگر آن خطر کوچک باشد.
- تزریق داروهای بی‌حسی
در حال حاضر مطالعات متناقضی در مورد اثرات نامطلوب احتمالی داروهای بی‌حسی روی جنین وجود دارد. لیدوکائین یکی از داروهای مورد استفاده در دندانپزشکی است. این دارو بعد از تماس با دندان مادر باردار از جفت عبور می‌کند. در صورت نیاز به درمان دندانپزشکی، مقادیر داروهای بی حسی باید حداقل باشد، اما اگر مادر درد زیادی حس کرد، باید مقدار بیشتری دارو استفاده شود.
- مصرف آنتی‌بیوتیک به دلیل مشکلات دهان و دندان
اقدامات دندانپزشکی برای جلوگیری از ابتلا به عفونت، اغلب نیازمند تجویز آنتی‌بیوتیک است. آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند پنی‌سیلین، آموکسی‌سیلین و کلیندامایسین در دوران بارداری بی‌خطر یا کم خطر هستند و پس از م با پزشک ن، می‌توانند قبل و بعد از درمان‌های دندانپزشکی تجویز شوند.
- اشعه ایکس و رادیوگرافی
معمولا توصیه میشود انجام رادیوگرافی‌های تشخیصی تا بعد از تولد نوزاد به تعویق بیافتد. با این حال تهیه رادیوگرافی برای انجام بسیاری از درمان‌های دندانپزشکی ضروری است. انجمن رادیولوژی آمریکا می گوید از آنجا که طی سه ماهه اول بارداری، اندام‌های جنین تشکیل می‌شوند، تا حد امکان باید جنین را طی این مدت از هر خطری دور نگه داشت. اگر در سه ماهه سوم باردای هم کار دندانپزشکی ضروری ندارید، آن را بعد از زایمان انجام دهید.
پیشنهادهایی برای رفع نیازهای دندانپزشکی در دوران بارداری
- انجمن دندانپزشکی آمریکا توصیه می‌کند ن باردار یک رژیم غذایی متعادل را دنبال کنند، دندان‌های خود را روزی دو بار با خمیردندان‌های حاوی فلوراید مسواک زده و مرتبا نخ دندان بکشند.
- در طی بارداری برای معاینات دوره‌ای دندان‌ها به دندانپزشک مراجعه کنید.
- باردار بودن خود را به دندانپزشک اعلام کنید.
- کارهای غیر ضروری دندانپزشکی خود را در سه ماهه دوم بارداری و یا بعد از زایمان انجام دهید.
- اعمال زیبایی دندان را بعد از زایمان انجام دهید.
- هنگام نشستن روی صندلی دندانپزشکی، برای حفظ جریان خون سالم، پاهای خود را روی هم نیندازید.
- برای راحتی بیشتر خودتان و جنین‌تان، یک بالش کوچک همراه خودتان داشته باشید.
درباره این سایت